چکیده

لوگوتراپی یا معنادرمانی یکی از مکاتب روان­درمانی است که امیل فرانکل، روان­پزشک اتریشی مبدع این اصطلاح در دهه 1920 بود. فرانکل، معتقد است که زندگی برای هر فرد معنایی دارد و این معنا را تا واپسین دم حفظ می­کند و تلاش برای جستن معنایی در زندگی اولین نیروی محرکه و انگیزنده هر فرد است، این معنا برای هر فرد ویژه و یکتاست. چیزی که انسان لازم دارد تا به خاطر آن زندگی کند و گاه به خاطر آن بمیرد. بنابر نظریه فرانکل، آنچه انسان‌ها را به زندگی پایبند می­کند مصادیقی از جمله، هدف، عشق، مسئولیت، امید، کار و... است.

مولانا، شاعر و اندیشمند ایرانی که برآمده از مکتب عرفان اسلامی می‌باشد در مثنوی شریف، نیز به شکل بسیار قابل توجهی به معنادرمانی و مولفه‌های آن پرداخته است.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده......................................................................................................................................... 1

مقدمه.......................................................................................................................................... 2

فصل اول: کلیات........................................................................................................................ 4

1-1 بیان مسئله............................................................................................................................ 5

1-2 اهداف................................................................................................................................. 6

1-3 فرضیه‌ها.............................................................................................................................. 6

1-4 سوالات............................................................................................................................... 7

1-5 روش تحقیق........................................................................................................................ 7

فصل دوم: ادبیات و پیشینه‌ی تحقیق............................................................................................. 8

2-1 ادبیات تحقیق....................................................................................................................... 9

2-1-1 مفهوم شناسی.................................................................................................................. 9

2-1-2 فرانکل و آثارش............................................................................................................. 13

2-1-3 مولانا و آثارش............................................................................................................... 19

2-2 پیشینه‌ی تحقیق................................................................................................................... 25

فصل سوم: معنا درمانی و مصادیق آن......................................................................................... 33

3-1 معرفی مکتب معنا درمانی.................................................................................................... 34

3-2-1 معنا درمانی- تحلیل وجودی............................................................................................ 38

3-2-2 شش ویژگی معنا درمانی................................................................................................. 41

3-2-3 ره آورد معنا درمانی........................................................................................................ 42

3-2-4 تعریف اصطلاح معنا درمانی............................................................................................ 43

3-2-5 پایه‌های نظری و فلسفی معنا درمانی................................................................................ 44

3-2-6 هستی شناسی ابعادی، تصویری از ماهیت انسان................................................................. 46

3-2-7 اراده معطوف به معنا........................................................................................................ 48

3-2-8 معنای زندگی................................................................................................................. 49

3-3 مصادیق معنا درمانی............................................................................................................ 51

3-3-1 معنا و ارزش از دیدگاه فرانکل......................................................................................... 51

3-3-2 عشق............................................................................................................................. 52

3-3-3 مذهب- ایمان................................................................................................................. 55

3-3-4 دعا................................................................................................................................ 59

3-3-5 مرگ............................................................................................................................. 61

3-3-6 وجدان........................................................................................................................... 61

3-3-7 اختیار و اراده................................................................................................................. 63

3-3-8 مسئولیت........................................................................................................................ 65

3-3-9 رنج بردن- صبر.............................................................................................................. 67

3-3-10 شوخ طبعی.................................................................................................................. 71

3-3-11 کار............................................................................................................................. 73

3-3-12 هدف.......................................................................................................................... 75

3-3-13 امید............................................................................................................................. 76

فصل چهارم: مصادیق معنا درمانی در تعلیم و تربیت اسلامی و مثنوی مولانا................................ 79

4-1 مصادیق معنا درمانی در تعلیم و تربیت اسلامی...................................................................... 80

4-1-1- مسئولیت...................................................................................................................... 80

4-1-2- هدف........................................................................................................................... 85

4-1-3- عشق........................................................................................................................... 86

4-1-4- کار.............................................................................................................................. 89

4-1-5- امید............................................................................................................................. 90

4-1-6- اختیار- اراده................................................................................................................. 92

4-1-7- صبر............................................................................................................................ 93

4-1-8- ایمان........................................................................................................................... 95

4-1-9- دعا.............................................................................................................................. 97

4-1-10- مرگ......................................................................................................................... 98

4-2 مصادیق معنا درمانی در مثنوی مولانا.................................................................................... 100

4-2-1- مرگ.......................................................................................................................... 100

4-2-2- اختیار- اراده............................................................................................................... 101

4-2-3- وجدان....................................................................................................................... 105

4-2-4- رنج کشیدن................................................................................................................. 108

4-2-5- صبر........................................................................................................................... 111

4-2-6- تعهد و مسئولیت......................................................................................................... 116

4-2-7- کار............................................................................................................................. 117

4-2-8- هدف......................................................................................................................... 119

4-2-9- دعا............................................................................................................................ 121

4-2-10- ایمان....................................................................................................................... 122

4-2-11- عشق....................................................................................................................... 125

4-2-12- شوخی..................................................................................................................... 130

4-2-13- امید......................................................................................................................... 131

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها............................................................................................ 132

5-1 نتیجه‌گیری......................................................................................................................... 133

5-2 پیشنهادها.......................................................................................................................... 135

5-2-1 پیشنهادهای اجرائی........................................................................................................ 135

5-2-2 پیشنهادهای علمی......................................................................................................... 135

منابع و مآخذ............................................................................................................................ 136

چکیده‌ی انگلیسی......................................................................................................................... 1